Czy biologicznym ojcem dziecka może być jego nieistniejący stryj? Od tego intrygującego pytania ma rozpocząć się dyskusja towarzysząca pierwszemu wykładowi w nowym cyklu, jaki 14 stycznia zainicjuje Instytut Filozofii Uniwersytetu w Białymstoku. Prelekcję wygłosi dr Andrzej Zykubek z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Początek o godzinie 17.00, w Uniwersyteckim Centrum Kultury w kampusie UwB, wstęp wolny. Spotkanie to element rozpoczynającego się właśnie projektu „Społeczne znaczenie filozofii i kognitywistyki”.

Jak zapowiada dr hab. Robert Poczobut, prof. UwB z Instytutu Filozofii, celem nowej inicjatywy jest popularyzacja społecznie doniosłych problemów filozofii i kognitywistyki. W ramach dwuletniego projektu zorganizowanych zostanie w sumie dwadzieścia wykładów z cyklu Spotkania z Filozofią i Kognitywistyką, dwie edycje Tygodnia Mózgu w Białymstoku oraz dwie edycje Białostockiego Forum Kognitywistycznego.

- Podczas wykładów będą omawiane między innymi problemy związane z rozwojem nowoczesnych technologii kognitywnych oraz wiedzą o funkcjonowaniu umysłu i procesów poznawczych, ale również z tak podstawowymi kwestiami, jak równość, sprawiedliwość, zagrożenie klimatyczne, przyszłość demokracji i kapitalizmu. Chcemy pokazać, że filozofia stanowi platformę badań interdyscyplinarnych integrującą wiedzę, która nie tylko jest interesująca dla specjalistów, ale poosiada również doniosłe znaczenie społeczne – wyjaśnia prof. Poczobut.

Z koli podczas Tygodnia Mózgu omawiane będą wyniki współczesnych badań nad mózgiem. Wykłady i dyskusje będą dotyczyły m.in. innymi takich zagadnień, jak mózg a sztuka, wpływ kultury na rozwój mózgu, mózg a kompetencje społeczne człowieka, mózg a emocje, czy też mózg a świadomość.

- Mamy już także zaplanowaną tematykę IV oraz V Białostockiego Forum Kognitywistycznego. W maju 2022 r. obrady będą toczyły się pod hasłem „Umysł i artefakty”. Porozmawiamy o roli narzędzi w procesach poznawczych, technologiach kognitywnych, interfejsach mózg-komputer, wzmacnianiu percepcji za pomocą technologii VR/AR, neuroprotezach i cyborgizacji człowieka. Tematem kolejnej edycji, w 2023 r., będą „Twórcze umysły”. W trakcie konferencji dyskutowane będą m.in. takie problemy, jak natura procesów twórczych, różnorodne formy twórczości czy rola wyobraźni w procesach twórczych. Naszym głównym celem będzie prezentacja i dyskusja wyników badań prowadzonych przez polskich kognitywistów – dodaje dr hab. Robert Poczobut, prof. UwB.

Projekt ma własną stronę internetową - spoleczne.eu. Można tam znaleźć szczegółowe programy i harmonogram wszystkich wydarzeń. Tam też trafią nagrania z wykładów i dyskusji.

Pierwszym wydarzeniem w ramach projektu, już w najbliższy piątek, będzie wykład pt. „Chimery, hybrydy i organoidy ludzkie”. Wygłosi go dr Andrzej Zykubek z Katedry Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych KUL.

„Termin indywidualny (ten konkretny) organizm jest używany w biologii (a także filozofii biologii i kognitywistyce) na wiele sposobów. Zwykle indywiduum rozpatrujemy anatomicznie, embriologicznie, fizjologicznie, immunologicznie, genetycznie lub w ujęciu ewolucyjnym. Wszystkie te koncepcje wywodzą się (jawnie lub skrycie) z klasycznej monogenetycznej zasady: jeden genom-jeden organizm.

Natomiast współczesne badania biomedyczne dostarczają interesujących informacji m.in. na temat roli mikrobiomu w ontogenezie człowieka i, czym zajmiemy się dokładniej, powszechności występowania i funkcjonowania naturalnych chimer ludzkich, a także ludzkich hybryd i organoidów. Z kolei prowadzone na gruncie filozoficznym (zwłaszcza w bioetyce) debaty dotyczące chimer (human-human lub human-non human) w zasadzie ogniskują się wokół analizy argumentów nt. ich statusu moralnego. Wydaje się jednak, że problem jest bardziej złożony. W swoim wystąpieniu będę argumentował na rzecz tezy, że owe wyniki badań biomedycznych zmuszają nas już dziś do reinterpretacji i redefinicji klasycznej przyrodniczej, a także filozoficznej koncepcji indywidualnego organizmu człowieka” – tak opisuje swoją prelekcję dr Zykubek.

Po wykładzie odbędzie się dyskusja.

Dr Andrzej Zykubek jest biologiem i filozofem, popularyzatorem nauki, nauczycielem i trenerem kadry nauczycielskiej. Jak pisze o sobie – jest „dyskutującym ewolucjonistą, zainteresowanym genezą życia i umysłu”. Współorganizator pięciu edycji Letniej Szkoły Kognitywistyki i XIV edycji Ogólnopolskich Warsztatów Filozofii Przyrody. Był jednym z organizatorów XI Polskiego Zjazdu Filozoficznego, który odbył się w Lublinie we wrześniu 2019 r. Jego główne zainteresowania naukowe to m.in. biologiczne, zwłaszcza subkomórkowe podstawy zachowania się człowieka, antropogeneza, a w szczególności filogeneza układu nerwowego, geochemiczne uwarunkowania powstania życia, a także woda jako istotny czynnik abiogenezy, problem indywiduum w biologii (antropologii), filozofia protobiologii.

Realizacja projektu „Społeczne znaczenie filozofii i kognitywistyki” jest możliwa dzięki wsparciu Ministerstwa Edukacji i Nauki w ramach programu „Społeczna odpowiedzialność nauki”. Uniwersytet w Białymstoku otrzymał na ten cel ponad 37 tys. zł.