Patron

25 marca 1998 r. Senat Uniwersytetu w Białymstoku przyznał tytuł doctora honoris causa UwB Jerzemu Giedroyciowi, założycielowi i redaktorowi paryskiej „Kultury”. Uroczystość wręczenia dyplomu honorowego odbyła się 29 czerwca 1998 roku w siedzibie Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk i miała charakter uroczystego posiedzenia Senatu UwB.

Uchwałą Senatu UwB 27 września 2000 r. twórca Instytutu Literackiego w Paryżu – Jerzy Giedroyc – został patronem Biblioteki Uniwersyteckiej w Białymstoku.

Jerzy Giedroyc urodził się 27 lipca 1906 r. w Mińsku Litewskim (obecnie stolica Białorusi). Pochodził ze starej litewskiej rodziny szlacheckiej, która od wielu pokoleń odgrywała istotną rolę w życiu politycznym i kulturalnym historycznej Litwy. Już jako chłopiec uczestniczył w bitwie warszawskiej, pełnił służbę w Dowództwie Okręgu Generalnego w Wilnie. Ukończył historię i prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Podczas studiów zaangażował się w działalność społeczną, a także pracował jako redaktor, w dwutygodnika "Bunt Młodych", przekształconego w tygodnik "Polityka". Jednocześnie pracował jako urzędnik ministerialny. Był m.in. sekretarzem wiceministra rolnictwa Rogera Raczyńskiego, a tuż przed wybuchem wojny w 1939 r. – naczelnikiem wydziału prezydialnego w ministerstwie przemysłu i handlu.

Po wybuchu wojny przedostał się do Rumunii, gdzie m.in. przez blisko rok pełnił funkcję ambasadora Rogera Raczyńskiego. Brał udział w przygotowaniu ucieczki marszałka Rydza-Śmigłego z internowania. Wywieziony przez poselstwo angielskie do Stambułu w marcu 1941 r., zgłosił się do służby wojskowej i wyjechał do Palestyny. Walczył w Samodzielnej Brygadzie Strzelców Karpackich, uczestniczył w kampanii libijskiej i w walkach w Tobruku. Kierował też (w randze podporucznika) Wydziałem Czasopism i Wydawnictw Wojskowych Biura Propagandy II Korpusu Polskiego.

W marcu 1946 r. w Rzymie, wraz z Józefem Czapskim, Gustawem Herlingiem-Grudzińskim oraz Zofią i Zygmuntem Hertzami, założył Instytut Literacki. Rok później, w lipcu 1947 r., wyszedł pierwszy numer „Kultury”, a już w październiku Instytut Literacki został przeniesiony w okolicy Paryża, do Maisons-Lafitte.

Jako redaktor naczelny Jerzy Giedroyc publikował w „Kulturze” utwory pisarzy, poetów i myślicieli, którzy w socjalistycznej Polsce byli objęci zakazem druku. W okresie PRL-u Maisons-Laffitte pełniło funkcję nieoficjalnej ambasady niepodległej Polski. Z ośrodkiem współpracowali wszyscy wybitni polscy publicyści i pisarze emigracyjni, m.in. Józef Czapski, Jerzy Stempowski, Konstanty A. Jeleński, Juliusz Mieroszewski, Czesław Miłosz, Witold Gombrowicz, Gustaw Herling-Grudziński.

Giedroyc rozbudowywał też działalność edytorską. W 1953 roku zainicjował wydawanie serii „Biblioteki Kultury” obejmującej dzieła literackie oraz książki o charakterze politycznym i pamiętnikarskim, a także „Zeszytów Historycznych” dotyczących najnowszej historii Polski i krajów środkowoeuropejskich. Do grudnia 1999 roku ukazało się ponad 500 tomów "Biblioteki Kultury", w tym 130 numerów "Zeszytów Historycznych". W latach 70. XX w. Instytut Literacki zaczął publikować także książki krajowych autorów.

Jerzy Giedroyc zmarł 14 września 2000 r. w Maisons-Laffitte pod Paryżem. Miał 94 lata.