Aż 5 projektów naukowców z Uniwersytetu w Białymstoku zostało docenionych w ostatnich konkursach Narodowego Centrum Nauki. NCN przyznało im granty o łącznej wartości blisko 1,7 mln zł.

W konkursie OPUS na liście dofinansowanych znalazł się projekt prof. dr hab. Joanny Karpińskiej z Wydziału Chemii UwB, pt. „Ocena wybranych roślin pływających jako efektywnych i proekologicznch czynników w oczyszczaniu wód i ścieków ze związków endokrynnie czynnych - badania kinetyki i mechanizmu biodegradacji". Celem projektu jest zbadanie, czy rośliny pływające takie jak wolfia bezkorzeniowa, azolla karolińska, spirodela wielokorzeniowa oraz rzęsa wodna mogą być wykorzystywane do usuwania niektórych mikrozanieczyszczeń organicznych ze ścieków komunalnych. Chodzi o związki tworzące zróżnicowaną pod względem chemicznym grupę tzw. „endocrine disrupting compounds" (EDCs), które zaburzają równowagę hormonalną organizmów wodnych, czego skutkiem są np. zjawiska feminizacji żab lub ryb. NCN przyznał na ten projekt 867 900 zł.

Z tego samego konkursu dofinansowanie otrzyma dr Sebastian Rafał Maciak z Wydziału Biologii (449 170 zł), na projekt pt. „Zmienność wielkości komórek i tempa metabolizmu w kontekście paradoksu Peto". W swoich badaniach dr Maciak planuje sprawdzić, czy organizmy różniące się tempem wydatkowania energii i strukturą komórek budujących narządy wewnętrzne są równie podatne na rozwój wybranych nowotworów, a także jakie mechanizmy genetyczne mogą być zaangażowane w rozrost najbardziej śmiertelnych odmian raka. Badania będą prowadzone w oparciu o unikatową na skalę światową hodowlę myszy laboratoryjnych selekcjonowanych na wysokie i niskie tempo metabolizmu podstawowego, prowadzoną od lat przez Katedrę Ekologii Ewolucyjnej i Fizjologicznej.

Do młodych badaczy z UwB trafią ponadto 3 granty w ramach konkursu PRELUDIUM.

Mgr Aneta Niczyporuk z Instytutu Filozofii będzie zajmować się tzw. intruzjami (niechcianymi myślami). Choć są one doświadczeniem powszechnym, najmocniej dotykają osoby cierpiące na pewne zaburzenia psychiczne, takie jak zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne czy zaburzenia po stresie traumatycznym. Celem projektu jest zbadanie, jak skutecznie możemy tłumić myśli i jakie strategie zwiększają szanse pozbycia się niechcianych treści. Na projekt pt. „Funkcje zarządcze odpowiedzialne za tłumienie myśli: próba integracji badań w dwóch paradygmatach” badaczka otrzyma 156 089 zł.

„Wpływ ekspertyzy prywatnej na wykrycie prawdy materialnej w polskim procesie karnym” to tytuł projektu mgr Adrianny Niegierewicz-Biernackiej z Wydziału Prawa. W ramach swojego grantu (131 639 zł) chce ona przyjrzeć się opiniom sporządzanym na zlecenie strony procesu karnego. Badaczka chce sprawdzić, czy wprowadzenie do polskiego procesu karnego możliwości wykorzystania opinii prywatnej sprzyja dotarciu do prawdy materialnej. Będzie też szukać odpowiedzi na pytanie, czy ekspertyza prywatna w obecnej praktyce procesowej służy wyrównaniu szans pomiędzy obroną a oskarżeniem, a także czy umożliwia pokrzywdzonym obronę ich interesów. W tym celu przeanalizuje m.in. orzecznictwo polskie oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także przeprowadzi badania sondażowe techniką kwestionariusza ankiety wśród praktyków prawa.

Z kolei mgr Łukasz Kierznowski, także z Wydziału Prawa, w swoim projekcie zajmie się prawnymi przyczynami nieprawidłowego oceniania egzaminów maturalnych w Polsce. Od 2005 roku egzamin ten ma zupełnie nową pozycję i funkcję w procesie edukacji, zmieniły się zasady jego organizacji i oceniania. Jednak mimo nowej i zobiektywizowanej formuły matury, dochodzi do nieprawidłowości i błędów w procesie oceniania, co potwierdziła m.in. kontrola NIK, której wyniki zostały opublikowane w 2015 r. Badacz chce sprawdzić, w jaki sposób brzmienie przepisów dotyczących organizowania, przeprowadzania i oceniania egzaminów maturalnych może wpływać na ryzyko czy zjawisko błędnego oceniania. Chodzi nie tylko o ich przejrzystość czy jednoznaczność, ale też o to, czy zawarte w nich regulacje nie sprzyjają ukrywaniu przyczyn i skali problemu albo rozmywaniu odpowiedzialności. Mgr Kierznowski otrzyma dofinansowanie w wysokości 78 890 zł.

Listy rankingowe konkursów można znaleźć na stronie NCN: www.ncn.gov.pl